Pomoc dla tych, którzy chcą opuścić labirynt

POMOC DLA TYCH, KTÓRZY CHCĄ OPUŚCIĆ LABIRYNT

Centrum Usług Społecznych Rejonu Wileńskiego (CUS) - jedna z instytucji, udzielających pomoc mieszkańcom rejonu. Co to za instytucja? Jakie są jej funkcje? Jaką pomoc mogą uzyskać mieszkańcy rejonu dzięki specjalistom danej placówki? Rozmawiamy o tym z dyrektorem CUS Beatą Bartkiene i pracownikami Centrum.

SZCZEGÓLNY MIESIĄC

Czerwiec - wyjątkowy miesiąc dla Centrum Usług Społecznych. Po Dniu Matki w maju, w czerwcu obchodzone są jeszcze dwa ważne święta - Międzynarodowy Dzień Dziecka i Dzień Ojca. Można powiedzieć, że dla Centrum jest to miesiąc dedykowany rodzinie, gdyż wiele działań i wysiłków w czerwcu skierowanych było do rodzin wielodzietnych zagrożonych społecznie. „Dołożono wszelkich starań, aby odwiedzić jak najwięcej takich rodzin oraz aby ich członkowie zrozumieli, że pracownik socjalny przyjeżdża nie tylko po to, aby karać. Wręcz przeciwnie, przyjeżdża z małym słodkim prezentem, balonem, w taki sposób pokazując swoją gotowość do niesienia pomocy, wsparcia, doradzania,“ – mówi dyrektor Centrum B. Bartkiene. Ważne, że wręczając prezent, pracownicy Centrum zostają również nagrodzeni - szczerym uśmiechem dziecka i blaskiem w jego oczach.

Podobna reakcja pojawia się w przypadku wręczenia wymarzonego prezentu w ramach projektu „Dziecięce Marzenia”. Centrum uczestniczy w tym projekcie od 2018 roku. Wcześniej odbywał się on tylko w grudniu - przed Bożym Narodzeniem. Od tego roku projekt trwa przez cały rok. Pracownicy CUS rejestrują takie marzenia dzieci, kobiet w ciąży i innych, które są publikowane na stronie www.vaikusvajones.lt, zbierają prezenty i dostarczają.

Oczywiście, że takie prezenty nie spadają z nieba jak manna, w ich przygotowaniu pomagają założyciele, sponsorzy i kuratorzy.

Przede wszystkim należy wspomnieć o Samorządzie rejonu Wileńskiego – to on jest założycielem tego Centrum, dba o nie, udziela pomoc najbardziej potrzebującym mieszkańcom rejonu, wspiera Ośrodek w trudnych sytuacjach. Przydziela również budżet podstawowy. Bez tego budżetu możliwości Centrum byłyby znacznie skromniejsze.

Wśród sponsorów należy wymienić dwie firmy - UAB „Afas” i „Naujasis Afas”, które dostarczają różne przedmioty: odzież, obuwie, inne akcesoria. Jest to stałe wsparcie, ponieważ pomoc ta nie jest udzielana przez pierwszy rok.

We współpracy z Wileńską Młodzieżą Patriotyczną nawiązano kontakt z Polską organizacją charytatywną - Fundacją Aniołów Miłosierdzia „Polak z sercem”. W czerwcu br. fundusz dostarczył 60 długoterminowych racji żywnościowych. Racje te są dzielone wśród najbiedniejszych osób w wieku emerytalnym, które otrzymują pomoc domową oraz wśród rodzin wielodzietnych.

NIĆ  ARIADNY

W latach 80 ubiegłego wieku, pracując w czasopiśmie Litewskiego Związku Niewidomych i Słabowidzących „Mūsų žodis” („Nasze słowo”), pisałem o samotnej niewidomej starszej kobiecie, która orientowała się w swoim gospodarstwie według rozciągniętych lin. Sąsiedzi zadbali o to, aby takie nici Ariadny prowadziły do ​​studni, do stodoły, w stronę rzeczki... Dotykając lin, staruszka nie zbaczała z granic swojego gospodarstwa, potrafiła zadbać o siebie i hodowane zwierzęta - kilka kur i kota...

To było ponad trzydzieści lat temu. A teraz? Wydaje się, że sytuacja niewiele się zmieniła, chyba że rzeczywistość jeszcze bardziej zaczęła kłuć w oczy.

Krewni, samotnego niepełnosprawnego dziadka, „zapominają” o odwiedzinach; otrzymująca niewielką emeryturę babcia ledwo może związać koniec z końcem; już martwe ciało starca zostaje znalezione na podłodze przez przypadkowo przechodzących nieznajomych...

Stale nieucichające kłótnie rodziców, przez które dzieci nie chcą wracać do domu. Rodzice, zatopieni w alkoholu, zapominają o swoich obowiązkach wobec swojego potomstwa, nie obchodzi ich, czy dzieci są syte, ubrane, czy chodzą do szkoły, a jeśli chodzą, to jakie są ich oceny, relacje z nauczycielami, kolegami z klasy, co robią po szkole. ...

Ludzie gubią się w sytuacji, nie potrafią zadbać o własne życie, nie potrafią sobie z nim poradzić. Prowadzi to do kryzysów rodzinnych, obojętności wobec bliskich osób, niewierności, kłótni, niekontrolowanych działań, pijaństwa…

B. Bartkiene, dyrektor CUS Rejonu Wileńskiego, powołana na szefa Centrum 15 lutego 2018 r., mogłaby wiele powiedzieć o takich sytuacjach, które nie zdobią twarzy naszego społeczeństwa, ale które na co dzień spotykają pracowników świadczenia usług socjalnych. Ogólnie rzecz biorąc, pracownicy Centrum, pod jej kierownictwem, starają się rozciągnąć nie jedną nić Ariadny i dla rodzin, i dla seniorów, i dla innych osób z rejonu wileńskiego, które nie czują się pewnie stąpając po ziemi, czyli tych, którzy potrzebują wszelkiego rodzaju pomocy. Świadczenie takiej pomocy nie zostało zawieszone nawet podczas szalejącej pandemii koronawirusa – zadbano o to, aby nie ucierpiały najsłabsze grupy społeczeństwa, rodziny. W każdym wypadku, najważniejszą rzeczą jest ciągłe świadczenie usług socjalnych grupom zagrożonym – rodzinom zagrożonym społecznie i ich dzieciom, osobom w starszym wieku, niepełnosprawnym i innym.

- Jednym z głównych celów działania Centrum - mówi dyrektor B. Bartkiene- świadczenie usług socjalnych mieszkańcom rejonu rożnych grup społecznych, zaspokajanie życiowych potrzeb ludzi, stworzenie warunków do rozwoju i wzmocnienia ich umiejętności oraz możliwości rozwiązywania własnych problemów socjalnych, pomoc ludziom i ich rodzinom w powrocie do rodziny w warunkach nieupokarzających życia osobistego, w integracji ze społeczeństwem. Innymi słowami, budować nowe, wzmacniać istniejące wątki, które łączą osoby znajdujące się w niekorzystnej sytuacji społecznej z rodziną i społeczeństwem.

Pani dyrektor jest przekonana, że ludzie znajdujący się w martwym punkcie, zwłaszcza członkowie takich rodzin, nie powinni kumulować wszystkich problemów, goryczy i urazy. Powinni mieć możliwość wyrażenia siebie poprzez rozmowę, być wysłuchani i uzyskać rady. Właśnie w tym kierunku i działają pracownicy centrum, często będąc swego rodzaju filtrem pochłaniającym wszelkie mroczne myśli ludzi. Pani dyrektor na pewno wie, że to powinna być jedna z wizji przyszłości Centrum, ponieważ w dziedzinie pomocy społecznej nie jest nowicjuszem, ma za sobą 15 lat stażu. Po ukończeniu studiów na kierunku Pedagogika Społeczna na ówczesnym Wileńskim Uniwersytecie Pedagogicznym, kontynuowała studia na Wileńskim Uniwersytecie im. M. Romera – uzyskała tytuł magistra na kierunku Praca Socjalna. Przez cały czas pracowała tam, gdzie były rozwiązywane problemy społeczne.

DECYZJE, KTÓRE WPŁYNĘŁY NA ROZWÓJ CENTRUM

Centrum Usług Społecznych powstało na podstawie decyzji Samorządu Rejonu Wileńskiego Nr. T3-367 „W sprawie utworzenia Centrum Usług Społecznych Samorządu Rejonu Wileńskiego” z dnia 22 września 2017 r.. Początkowo, powołana organizacja mieściła się w budynku administracji samorządu rejonu. Później, na potrzeby pracy i świadczenia planowanych usług zostały dostosowane obecne pomieszczenia Centrum zlokalizowane w Niemenczynie. Stopniowo również zwiększał się zespół pracowników. 25 maja 2018 r. decyzją rady samorządu rejonu, po przyłączeniu do Centrum pracowników socjalnych, pracujących w 23 starostwach rejonu oraz pracowników opieki wizytującej, ustalono maksymalną liczbę stanowisk - 58 stanowisk. Jednocześnie rozpoczęto realizować cel działalności Centrum - świadczenie usług różnym grupom społecznym, dbanie o ich integrację społeczną, podnoszenie jakości życia i tworzenie warunków, które umożliwiłyby zachowanie samodzielności, zachęcałyby do dbania o siebie oraz innych członków rodziny i zapobieganie urwaniu się kontaktu ze społeczeństwem.

Zgodnie z punktem 5 rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej i Pracy Nr. A1-141 „W sprawie zatwierdzenia opisu organizacji zarządzania sprawami rodzinnymi” z dnia 29 marca 2018 r. oraz decyzją rady samorządu rejonu Nr. T3-200 z dnia 29 czerwca 2018 r., Centrum zostało upoważnione do organizowania i koordynowania pomocy społecznej dla dziecka oraz dla osób wychowujących albo oczekujących na nie.

Decyzją rady samorządu rejonu Nr. T3-369 z dnia 27 listopada 2020 r. utworzono dodatkowe 10 stanowisk dla Centrum, a dopuszczalną liczbę stanowisk zwiększono do 68.

Według danych z dnia 31 grudnia 2020 r. , Centrum zatrudnia 63 pracowników.

PRACA Z RODZINAMI JAKO JEDEN ZESPÓŁ

Aby pomoc społeczna rodzinom i dzieciom w kryzysie była dostępna i pilnie udzielana, aby wykluczenie społeczne takich rodzin było mniejsze, usługi w rejonie są zdecentralizowane, tzn. mieszkańcy obsługiwani są terytorialnie we wszystkich 23 starostwach rejonu. W ubiegłym roku wsparcie dla rodzin zostało zorganizowane i zapewnione przez 24 pracowników socjalnych do pracy z rodzinami oraz 7 kierowników spraw rodzinnych.

                      W ubiegłym roku opieką objęto 427 rodzin w rejonie, które były zagrożone sytuacją kryzysową, w których dorastało 660 dzieci (221 dzieci do 7 lat). W 2019 r. z usług skorzystało 391 rodzin, w 2018 r. - 261 rodzin. Widzimy, że tendencja wzrostowa jest oczywista.

Nie mało działają również kierownicy spraw rodzinnych - specjaliści, którzy daną rodzinę oraz pomocników skupiają na problematycznej sytuacji rodzinnej. W 2018 r. do CUS wpłynęło 172 wniosków o wszczęcie zarządzania sprawą rodzinną, w 2019 r. – 166, w ubiegłym roku – 191 wniosków. Widzimy, że sytuacja się nie poprawia.

Dyrektor B. Bartkiene nie ukrywa, że ​​stanowisko kierownika spraw rodzinnych początkowo budziło wiele emocji, wzburzenia. Pomoc skierowaną do dzieci, ich praw i godności początkowo traktowano jako swoisty postrach, niejednokrotnie ukrywano się, uciekano do lasu przed kierownikiem spraw rodzinnych, a samą służbę nazywano instytucją zabierającą dzieci. Potrzeba było wiele pracy, aby rodziny znajdujące się w kryzysie zdały sobie sprawę, że mogą otrzymać nie tylko kary, ale także rzeczywistą pomoc. Ścisła współpraca według opracowanego planu pomocy rodzinie przez kierownika spraw rodzinnych, zapobiegła wielu naruszeniom praw i prawnych interesów dziecka.

Zarządzanie sprawami rodzinnymi zwykle jest inicjowana przez Wydział Ochrony Praw Dziecka Rejonu Wileńskiego Państwowej Służby Ochrony Praw Dziecka i Adopcji. Dane usługi mogą być również inicjowane przez administrację samorząd, starostwo, instytucję pomocy społecznej, a nawet przez samą rodzinę. Po otrzymaniu wniosku, CUS wyznacza kierownika spraw rodzinnych, który ocenia potrzeby, zagrożenia oraz środowisko dziecka i rodziny, organizuje pomoc według planu wsparcia rodziny. Następnie wspólnie z pracownikiem socjalnym obserwuje rodzinę, kontroluje, przeprowadza przeglądy realizowanego planu, mobilizuje członków społeczności i specjalistów, którzy mogą pomóc rodzinie i dziecku oraz koordynuje działania takich pomocników.

Na ogół, pani dyrektor zauważa, że ​​dość trudno jest świadczyć usługi rodzinom, z którymi pracuje się od kilku lat – tacy odbiorcy usług nie są zmotywowani do zmian, nie przyznają rzucających się w oczy uzależnień, bezrobocia i innych problemów osobistych oraz rodzinnych. Ponieważ ludzie są przyzwyczajeni żyć dniem dzisiejszym, ważne, że dziś mają co przekąsić, wypić, gdzie spać, a jutro - może być nawet powódź. I nie ma znaczenia, że ​​na całą „zabawę” zadowolenia ciała patrzą oczy głodnych i maltretowanych dzieci…

Co innego nowi odbiorcy danych usług - często są to wykształcone, pracujące osoby bez uzależnień. Często sami proszą o pomoc i dzięki pomocy specjalistów Centrum, potrafią samodzielnie pokonać trudności. Innymi słowy, mają motywację, aby zmienić swoje zachowania dla dobra i harmonii rodziny. Dopóki problemy nie są głęboko zakorzenione, pomoc specjalistów jest bardzo skuteczna, a dzięki skoncentrowanym działaniom udaje się szybciej uzyskać pozytywne zmiany.

Specjaliści ośrodka dostrzegają jeszcze jedną wrażliwą tendencję: zauważono, że zmienia się spektrum problemów rodzinnych – zwiększa się liczba rozwodów, konfliktów i nieporozumień rodziców dotyczących porządku porozumiewania się z dziećmi. Z drugiej strony, zmniejsza się liczba odbiorców usług, którzy nie są w stanie poradzić sobie z problemami dotyczącymi ubóstwa, bezrobocia i uzależnienia.

Podczas pandemii zainstalowano licencjonowaną, jednolitą platformę „Zoom“ służącą do zdalnych spotkań, która miała na celu usprawnienie pracy kierowników spraw rodzinnych Centrum. To znacznie ułatwiło pracę świadczenia usług, kontrolę i koordynowanie pracy. Tylko w ubiegłym roku odbyło się 813 takich spotkań (zarówno zdalnych, jak i zwykłych kontaktowych). Nawiasem mówiąc, ostatnio coraz więcej odbiorców usług korzysta z usług prawnika, są oni reprezentowani przez prawników podczas spotkań dotyczących zarządzania spraw rodzinnych oraz w trakcie całego procesu świadczenia usług.

Niezwykle ważne jest, aby inne instytucje, we współpracy ze specjalistami Centrum, pracowały jako jeden zespół i dążyły do ​​jednego ostatecznego celu – pomocy rodzinie. Taka pomoc jest bardziej skuteczna, gdy sama rodzina jest chętna do zaangażowania się w ten proces i przyjmuje pomoc profesjonalistów. W końcu, dzięki współpracy rodziny z innymi instytucjami i specjalistami z różnych dziedzin, można się dowiedzieć, jakiej pomocy psychologicznej powinno się jej udzielać, jakie kompleksowe działania podjąć i tak dalej.

Niestety, zdarzają się również komplikacje przy zarządzaniu sprawami rodzinnymi. Jeszcze nie wszystkie organy ochrony zdrowia i organy ochrony prawnej są skłonne do przekazywania informacji o rodzinie, chociaż wielokrotnie powtarzano, że te poufne informacje będą wykorzystywane wyłącznie przez specjalistów CUS do pomocy przy rozwiązywaniu problemów.

POMOC DOMOWA

Centrum rozpoczęło świadczenie usług pomocy domowej od początku lipca 2018 r. Potrzeba danych usług wynika z szybkiego starzenia się ludności, rosnącej średniej długości życia, niekorzystnych warunków ekonomicznych i społecznych, emigracji młodych ludzi itp. Takie usługi świadczone są przez pracowników opieki wizytującej CUS, którzy pomagają w prowadzeniu domu i uczestniczeniu w życiu publicznym osobom niepełnosprawnym, osobom starszym i ich rodzinom, a także osobom, które utraciły samodzielność z powodu choroby lub innych przyczyn. Na taką pomoc szczególnie czekają samotne osoby starsze.

Pracownicy społeczni Centrum, którzy koordynują usługi pomocy domowej, oraz specjaliści opieki wizytującej świadczą szeroki zakres usług mediacji i reprezentacji.

Pracownicy opieki wizytującej CUS pomagają w rozwiązywaniu problemów związanych z adaptacją mieszkania i środowiska, udzielaniem finansowania wsparcia socjalnego, innymi problemami gospodarczymi i domowymi, pomagają w organizowaniu prac remontowych i gospodarczych itp. Poza tym, niemałe trudności sprawia opieka przy leczeniu ambulatoryjnym, stacjonarnym i rehabilitacyjnym swoich podopiecznych, organizowanie wyjazdów do tych placówek oraz towarzyszenie osobom udającym się do domu pomocy społecznej. W związku z tym, jest prowadzona ścisła współpraca z pracownikami społecznej opieki zdrowotnej, lekarzami i innymi specjalistami.

W 2020 roku usługi były udzielone 64 osobom (w tym 2 rodzinom). 48 odbiorców zapłaciło za usługi, w 16 przypadkach były one świadczone bezpłatnie, ponieważ dochody odbiorców były zbyt niskie, aby móc za te usługi zapłacić, w związku z czym byli oni zwolnieni z płacenia za otrzymane usługi zgodnie z ustaloną procedurą udzielania pomocy domowej.

ŚRODKI TECHNICZNE, ŻYWNOŚĆ, ODZIEŻ

Kolejną ważną dziedziną działalności CUS - zaopatrzenie w środki pomocy technicznej, które przeznacza Centrum Pomocy Technicznej dla Osób Niepełnosprawnych przy Ministerstwie Opieki Społecznej i Pracy. Wózki inwalidzkie, sprzęt do przemieszczania, jedno- i dwuręcznie sterowany sprzęt do chodzenia, ich akcesoria, przybory toaletowe, sprzęt prysznicowy, stoliki nocne, łóżka regulowane ręcznie i automatycznie, materace zapobiegające odleżynom, podpory do stania, urządzenia do zastąpienia funkcji rąk, dłoni, palców itp. – CUS zapewnia te wyposażenia wszystkim 23 starostwom zgodnie z wypełnionym kwestionariuszem aktywności i umiejętności osobistych. Osoby niepełnosprawne są informowane, za które wyposażenia przysługuje rekompensata, jakie dokumenty są wymagane do otrzymania odpowiedniego wyposażenia.

W 2020 r. do Centrum wpłynęło 190 wniosków z prośbą o uzyskanie środków pomocy technicznej, po zawarciu umów wydano 237 środków.

Współpraca z „Bankiem Żywności” skierowana jest do osób najbiedniejszych. CUS organizuje podział takiego wsparcia dla wszystkich starostw rejonu, uzgadnia czas dostawy takiego wsparcia starostwom oraz warunki dostarczania. W ciągu roku jest organizowane 6 dostaw żywności.

W ubiegłym roku 7328 beneficjentów rejonu otrzymało wsparcie z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym. W 2020 r. rozdano łącznie 40 987 paczek z produktami spożywczymi.

Dzięki współpracy Samorządu Rejonu z organizacją charytatywną „Levictus“, otrzymano wsparcie z Danii. Do rejonu wileńskiego dostarczono świąteczne wypieki (słodycze) oraz przedmioty (ubrania, buty, naczynia, zabawki i inne).

                      W chwili obecnej CUS dysponuje jednym pojazdem przystosowanym dla osób niepełnosprawnych, więc obciążenia transportowe są naprawdę wysokie. Największa część danych usług jest przeznaczona do dostarczania środków pomocy technicznej. Prócz tego, usługi transportowe są świadczone osobom, które ze względu na wiek, niepełnosprawność lub dolegliwości zdrowotne, nie mogą korzystać z transportu publicznego lub osobistego, bądź członkowie rodziny, krewni czy opiekunowie nie mają takiej możliwości. W ubiegłym roku CUS zorganizowało transport specjalny dla 272 odbiorców, w 2019 roku wykonano 184 przewozy.

KOMPETENCJE I ZAUFANIE

Dyrektor CUS B. Bartkiene nie ukrywa, że stosunek do pracy socjalnej zmienia się. Zmienia się również stosunek odbiorców pomocy, jak i dostawców, pojawia się więcej wzajemnego zaufania, a działając wspólnie, polepszają się wyniki pracy.

Przyczyn poprawy wyników należy przede wszystkim szukać poprzez ocenę kompetencji pracowników Centrum. A ona jest naprawdę doskonała: pracownikom świadczącym usługi socjalne i pracownikom administracji nie brakuje wiedzy z zakresu pracy socjalnej, ani innej wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych. Mają wystarczającą wiedzę na temat specyfiki komunikacji międzyludzkich i zarządzania konfliktami, problemów psychologicznych osób starszych i niepełnosprawnych, wiedzą również, jak wykonać i doskonalić pracę zespołową itp.

Doświadczenie i wiedzę zdobywa się na bieżących kursach podnoszących kwalifikacje, różnego rodzaju szkoleniach, seminariach itp.

Zdaniem dyrektora Ośrodka CUS, pracownik socjalny jest najbliżej tych, którzy najbardziej potrzebują pomocy. To naprawdę trudna, ale naprawdę mająca duże znaczenie praca, która zmienia stosunek społeczeństwa do odpowiedzialności i dobrej woli.

* * *

Ariadna, córka Mino władcy Krety, wręczyła kłębek nici bohaterowi Aten Tezeuszowi, aby po zabiciu minotaura, za pomocą nici, mógł wyjść z labiryntu.

Czy nie dokładnie to samo robią pracownicy Centrum Usług Społecznych Rejonu Wileńskiego? Przecież oni podają kłębki nici - te drogowskazy, po przyjęciu których ludzie mają odwagę by zmagać się z własnymi minotaurami i skutecznie znajdują wyjście z własnych labiryntów.

Tylko czy każdy kto prosi o pomoc przyjmuje ten kłębek nici?..

Viktoras Tamošiūnas